W nawiązaniu do swojego pierwszego artykułu omówię szerzej pierwszą z prac geodezyjnych, ściśle związaną w inwestycją jaką jest budowa domu jednorodzinnego. Mapa do celów projektowych, zwana też mapą sytuacyjno – wysokościową jest opracowaniem kartograficznym, niezbędnym do przygotowania projektu budowlanego, który jest załącznikiem do wniosku o pozwolenie na budowę.
Mapy do celów projektowych wykonuje się pod projekt budynków, budowli, sieci uzbrojenia terenu, które wymagają uzyskania pozwolenia na budowę. W tym wpisie chciałbym się skupić na opracowaniu mapy dla budynku mieszkalnego. Opisując to opracowanie w telegraficznym skrócie, mapę do celów projektowych sporządza się na kopii mapy zasadniczej otrzymanej z ośrodka geodezyjnego. Zakres mapy do celów projektowych ma obejmować obszar zamierzenia budowlanego oraz pas wokół niego, najczęściej o szerokości 30 metrów. Następnie zostaje ona uaktualniona przez pomiar geodezyjny w terenie oraz wykreślenia nieistniejących już w terenie obiektów. Pomiar geodezyjny obejmuje głównie budynki, rzędne wysokościowe i rzeźbę terenu (skarpy czy rowy), zagospodarowanie terenu (np. jezdnie, chodniki, ogrodzenia, wiaty), urządzenia infrastruktury technicznej (studzienki kanalizacyjne, kratki ściekowe, słupy z nadziemnymi przewodami elektroenergetycznymi, zasuwy wodociągowe i gazowe, hydranty, itp.). Po wykonaniu pomiaru w terenie wykonuje się aktualizację otrzymanej mapy zasadniczej o wykonany pomiar oraz wrysowuje się ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (jeśli został sporządzony na obszarze opracowania), a także służebności, jeśli działki zostały nimi obciążone. Dla opracowań wykonywanych pod projekt budynku stosuje się skalę 1:500. Razem z mapą sporządza się operat techniczny, który podlega weryfikacji w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Gdy mapa jest gotowa, przesyłamy ją inwestorowi w wersji elektronicznej (formaty pdf i dwg/dgn dla architekta) i oczekujemy na sprawdzenie operatu. Po pozytywnej weryfikacji opracowane przez geodetę mapy, zostają opatrzone klauzulą oraz podpisane przez uprawnionego geodetę, po czym zostają przekazane w wersji papierowej dla inwestora.
Opisując mapę do celów projektowych bardziej szczegółowo, należy wspomnieć o podstawie prawnej, którą jest dla tego opracowania Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 18.08.2020 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Rozporządzenie to jest wśród geodetów zwane powszechnie po prostu standardami technicznymi. Według przepisów prawa mapę do celów projektowych może sporządzić i podpisać jedynie geodeta uprawniony z uprawnieniami geodezyjnymi z zakresu 1.
Geodeta przy opracowaniu mapy do celów projektowych, pracę rozpoczyna od zgłoszenia pracy w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Potrzebuje znać miejsce projektowanego zamierzenia budowlanego, najlepiej numer działki i miejscowość, w której się ta działka ewidencyjna się znajduje. W przypadku dużych miast, takich jak np. Kraków, geodeta musi też znać jednostkę ewidencyjną (dzielnicę) i numer obrębu. Kraków jest podzielony na 4 jednostki ewidencyjne (Śródmieście, Podgórze, Krowodrza, Nowa Huta), a każda z nich jest jeszcze podzielona na kilkadziesiąt obrębów. Mniejsze miasta, jak np. Wieliczka, Bochnia czy Myślenice są podzielone na kilka obrębów, w których często znajdują się te same numery działek, więc przy zapytaniu inwestora o numer działki, warto dowiedzieć się w którym obrębie ewidencyjnym się znajduje. Na ogół też znając adres, dość łatwo można znaleźć przedmiotową działkę, na której ma stanąć budynek. W zgłoszeniu pracy geodezyjnej, geodeta musi określić zakres opracowania. W ogólnym przypadku jest to działka przedmiotowa oraz otaczający ją pas 30 metrów. Bardzo ważne jest aby w zakresie opracowania znalazły się miejsca wpięcia przyłączy do sieci uzbrojenia terenu. W przypadku terenów mniej zurbanizowanych zdarza się, że interesujący inwestora wodociąg, gazociąg, kanalizacja czy kabel elektroenergetyczny znajduje się dużo dalej niż wspomniane 30 metrów. Wtedy należy odpowiednio powiększyć zakres mapy do celów projektowych, tak aby znalazły się na niej sieci uzbrojenia terenu, które będzie można wykorzystać do wykonania przyłączy do budynku.
Dzięki zgłoszeniu pracy w ośrodku geodezyjnym, geodeta otrzymuje szczegółowe informacje na temat działek ewidencyjnych w zakresie pracy oraz mapę zasadniczą (najczęściej już Starostwa Powiatowe posiadają już mapę w wersji cyfrowej) na obszarze objętym zgłoszeniem. W przypadku gdy inwestor zamierza wybudować budynek w odległości równej bądź mniejszej niż 4 metry od granicy działki, należy sprawdzić czy granice działki zostały wcześniej ustalone. Jeśli projektowany obrys budynku znajduje się w odległości mniejszej niż 4 metry od granicy, należy wykonać ustalenie przebiegu tej granicy.
Wybierając się w teren, na działkę przedmiotową geodeta przygotowuje sobie tzw. wywiad terenowy, który jest najczęściej kopią mapy zasadniczej otrzymanej z ośrodka. Na wywiadzie terenowym zaznacza wszystkie zmiany w terenie, których nie ma na otrzymanej mapie, numeruje pomierzone punkty czy zapisuje notatki, które w dalszej części umożliwią sporządzenie mapy w wersji cyfrowej. Jak wcześniej wspomniałem, geodeta wykonuje pomiar obiektów, które znajdują się w terenie, a nie ma ich na materiałach z zasobu geodezyjnego oraz głównie rzędne wysokościowe. Wysokości terenu będą niezbędne dla architekta aby określić poziom zero budynku. Pomiar wykonuje się przede wszystkim instrumentami geodezyjnymi, takimi jak tachimetr czy odbiornik GPS, ale także bardziej przyziemne, jak metrówka.
Po wykonaniu pomiaru, następuje kameralne opracowanie. Pomierzone punkty są umieszczane w roboczej bazie danych, a następnie wrysowywane (wkartowane) na mapę. Mapa zawiera także granice i numery działek, kontury klasyfikacyjne, granice użytków gruntowych, budynki, elementy zagospodarowania i rzeźby terenu, sieci uzbrojenia terenu (wodociągi, gazociągi, przewody telekomunikacyjne i elektroenergetyczne, przewody kanalizacyjne) drzewa, jezdnie, chodniki, itd. Jeśli gmina opracowała miejscowy plan zagospodarowania terenu, musi on zostać uwzględniony na wykonywanej przez geodetę mapie. Z opracowań planistycznych zostają wrysowane: linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu, nieprzekraczalne linie zabudowy, przeznaczenie terenu oraz inne określone w planie miejscowym linie, jak np. osuwiska czy stanowiska archeologiczne. Uaktualnioną mapę do celów projektowych w wersji elektronicznej, tj. w formacie dwg bądź dgn i wyeksportowaną do formatu pdf, geodeta może już przesłać do inwestora. Inwestor na podstawie elektronicznej wersji mapy może zlecić architektowi przygotowanie projektu. W tym samym czasie tworzony jest przez geodetę operat techniczny, który można nazwać opisem czynności i raportem z tworzenia mapy do celów projektowych. Operat techniczny jest składany do właściwego ośrodka geodezyjnego i kartograficznego w celu weryfikacji. W przypadku opracowań o powierzchni do jednego hektara, zgodnie z obowiązującymi przepisami ośrodki geodezyjne mają 7 dni roboczych na weryfikację. Gdy operat zostanie pozytywnie zweryfikowany, wtedy według aktualnie obowiązujących przepisów, geodeta uprawniony podpisuje mapę w wersji papierowej i wykonuje klauzulę. Tak przygotowaną mapę do celów projektowych w wersji papierowej należy przekazać inwestorowi. Na kopii zaklauzulowanej mapy do celów projektowych, architekt wykonuje plan zagospodarowania działki, który jest częścią projektu budowlanego.
Dzięki dobrze opracowanej mapie do celów projektowych uzyskane zostanie pozwolenie na budowę. Kolejnymi pracami geodezyjnymi na drodze do naszego wymarzonego domu są przede wszystkim: tyczenie budynku w terenie, które zostanie wkrótce opisane w kolejnym artykule oraz geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza budynku. W toku prac budowlanych konieczne może być także wytyczenie i inwentaryzacja powykonawcza przyłączy do naszego budynku.